“Ik leef nu in blessuretijd”, besefte Johan Cruijff in 1991 na een hartinfarct en geslaagde bypassoperatie. Donderdag, ruim 25 jaar later, werd bekend dat de beste voetballer die Nederland ooit heeft voortgebracht op 68-jarige leeftijd in zijn woonplaats Barcelona is overleden. Zijn laatste wedstrijd is voorbij, verloren van longkanker.
Goed was goed en slecht was slecht bij Cruijff. Hij was geen man van compromissen; als voetballer, trainer en analist niet. Lang had hij naar eigen zeggen twee verslavingen. Voetbal heeft de beroemde nummer veertien zo goed als alles gegeven. Roken nam hem bijna alles af.
De dood van zijn vader Manus in 1959 (de latere stervoetballer was toen amper twaalf jaar oud) was een zeer ingrijpende gebeurtenis in zijn leven. De vroege en plotselinge hartdood van zijn vader weerhield Johan Cruijff er echter niet van te gaan roken.
In zijn gloriejaren als voetballer bij onder meer Ajax en Barcelona joeg hij dagelijks de brand in tachtig sigaretten. Vier pakjes op een dag dus, ettelijke jaren achtereen.
Icoon van rokende generatie
Hij was daarmee in de jaren zestig en zeventig geen uitzondering. Roken was de norm in de kleedkamer. De in juli 2015 overleden spits Dick Nanninga rolde na de verloren WK-finale van 1978 in en tegen Argentinië meteen een sjekkie, als troost. Willem van Hanegem, Wim Suurbier, Johnny Rep, er was bijna geen international die niet rookte.
De populariteit van 'De Verlosser’ als voorbeeldfiguur voor een rokende generatie kwam ook de sigarettenindustrie goed uit. Cruijff werd midden jaren zeventig door Roxy Dual Filter ingezet voor de campagne 'Rook Verstandig’.
Cruijff vond het - naar eigen zeggen - de lekkerste teer- en nicotinearme sigaret. En hij hield zichzelf voor de gek door te stellen dat hij door zijn merkkeuze slechts de helft aan schadelijke stoffen binnenkreeg, in vergelijking met andere merken. "Ik vind: als je rookt, moet je wel verstandig roken."
Hartinfarct
In 1991, op 44-jarige leeftijd, kreeg hij een hartinfarct en onderging hij een hartoperatie. "Je krijgt maar één lichaam, daar moet je het de rest van je leven mee doen", zei hij daarover.
Sindsdien heeft de anti-rooklobby er een gezondheidsactivist bij. Hij was in 1991 te zien in een nieuwe reclamespot, waarin hij demonstratief een sigarettenpakje hooghoudt, als ware het een bal, en ze vervolgens kapot trapt.
Daarnaast stapte hij als trainer van Barcelona over van sigaretten op Chupa Chups, een Spaans lollymerk. Het voorbeeld werd nagevolgd, de verkoop van dit snoep schoot omhoog.
Ook zette hij zich met zijn Johan Cruyff Welfare Foundation in als pleitbezorger voor een gezonde levensstijl. Het laten sporten van de jeugd via de zogenoemde Cruyff Courts is daarvan slechts een voorbeeld.
Verder werd hij ambassadeur van De Gezonde Zaak, een initiatief om mensen vaker en beter te laten werken aan hun vitaliteit. Bij de introductie sprak hij op onnavolgbare wijze: "Je kan je maar beter goed voelen dan slecht."